آسیب شناسی نظام آموزش عالی ایران با تأکید بر محورهای سه گانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22111/jipaa.2024.424065.1142

چکیده

امروزه اکثر متخصصان و صاحب نظران، نظام آموزش عالی را مهمترین نهاد تاثیرگذار در ارتقاء سطح فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی می‌دانند. از این رو هدف از بررسی این پژوهش، آسیب‌شناسی آموزش عالی ایران با تأکید بر محورهای سه‌گانه و نیز تعیین و شناسایی ابعاد و مولفه‌های آن در قالب الگوی مفهومی پژوهش است. جامعه آماری این پژوهش، اساتید، مسئولین و دست‌اندرکارانِ سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری و خُبرگان برنامه‌ریزی آموزش عالی در حوزه نظری پژوهش بوده‌اند. این افراد با استفاده از روش تحقیقی کیفی‌پژوهی و از طریق مصاحبه با 18 نفر از خبرگان با روش نمونه‌گیری هدفمند و انجام مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته انجام پذیرفت. روایی یافته‌ها نیز با روش‌های تطبیق مشارکت‌کنندگان و بازبینی همکاران بررسی شد. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از کدگذاری باز و محوری استفاده‌شده است. یافته‌ها حاکی از وجود ۱۶۱ گزاره مفهومی، 4 مقوله اصلی (بعد) و 13 مقوله فرعی است. این عومل در برگیرندۀ: 1- عامل کارکردی رفتاری محتوای: (عوامل نگرشی، ارزشی و مفروضه‌ای، پژوهش، ویژگی­های حرفه‌ای)، 2- عامل ارتباطی و تعاملی: (ناهماهنگی بین نهادهای سیاست‌گذار و برنامه‌ریزان، عوامل بازخوردی، عوامل اقتصادی- اجتماعی)، 3-عوامل ساختاری: (ساختار نهادهای سیاست‌گذار و تصمیم‌گیرنده، عوامل مالی، عوامل قانونی، عوامل اطلاعات)، 4- عوامل زمینه­ای (زمینه شناخت آموزش عالی- ساختار کلان (تمرکززدایی)، فرهنگ) بود که روابط بین آنها در الگوی مفهومی پژوهش ترسیم شد. بنابراین باتوجه به مسائل و مشکلات مطرح شده در این پژوهش، در کنار دستاوردها، کاستی‌ها و نقاط ضعف جدی، می‌توان با بازنگری قوانین و مقررات و تعامل بیشتر ارگان‌های تصمیم‌گیرنده به مشکلات و چالش‌های پیش‌روی نظام آموزش عالی ایران فائق آمد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Pathology of Iran's higher education system with emphasis on triple axis

نویسنده [English]

  • Fatemeh Ordoo
Assistant Professor, Faculty of Governance, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Today, most pundits and experts, the higher education system, are the most influential institutions in promoting the cultural, political, economic and social level. Therefore, the purpose of this research is to study the pathology of higher education in Iran with emphasis on the triple axis and also to determine its dimensions and components in the form of a conceptual model of research. The statistical population of this study was professors, authorities and actors involved in policy  making , decision making and planning specialist of higher education in the field of research. The subjects were selected using a qualitative research method and through interviewing 18 experts with purposeful snowball method, conducting semi-structured interviews. Validity of the findings was investigated by collaborative adaptation and peer review. Open and axial encryption is used to analyze the data. The findings show that there are conceptual propositions, 4 main categories (dimension) and 13 subcategories. These factors involve: 1. The functional factor of behavioral content: (Attitudinal factors, value and assumption factors - Research - Professional features), 2. Communication and interactive factor :( inconsistency between policy-making and planning organizations –Feedback factors- socio-economic factors) 3. Structural factors: (the structure of decision-makering and planning institutions , financial factors, legal and information factors), 4. the underlying factors (the field of recognition of higher education - the macro-structure (decentralization) -culture), whose relationships in the conceptual model of the research is drawn up. Therefore, due to the issues and problems encountered in this research, along with the achievements, shortcomings and serious weaknesses, it is possible to overcome the problems and challenges facing Iran's higher education system by revising the laws and regulations and greater interaction of the decision-making bodies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Governance
  • Higher Education Governance
  • Planning
  • Challenges
  • Policies
  • Iran's Higher Education System
منابع
- اجتهادی، مصطفی؛ داودی، رسول. (1386). آسیب‌شناسی ساختار نظام آموزش عالی در اجرای برنامه‌های پنج‌سالة توسعة بخش آموزش عالی به منظور ارائة راهبردهای مناسب دانش و پژوهش در علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان). دانش و پژوهش در علوم تربیتی، ۴(۱۶)، 24 -1.
- آرمان، مانی؛ جوشقانی، حسن. (۱۳۹۴). طراحی و اعتباربخشی الگوی تحلیل وضعیت نظام مدیریت منابع انسانی. پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، ۷(۴)، ۷۱-۹۴.
- الوانی، سیدمهدی. (1397). تئوری‌های مدیریت. تهران: سمت.
امیری فرح‌آبادی، جعفر؛ ابوالقاسمی، محمد؛ قهرمانی، محمد. (1395) آسیب‌شناسی فرآیند سیاست‌پژوهی در نظام آموزش عالی ایران؛ مطالعه‌ای کیفی. مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، ۸(۴)(۳۲)، ۱۳۹-۱۷۱.
- ایکاف، راسل. (139۴). برنامه‌ریزی تعاملی مدیریت هماهنگ با تحوّل برای ساختن آیندة سازمان. (ترجمه: سهراب خلیلی شورینی). تهران: نشر مرکز، چاپ ششم.
- حاجی‌پور، ابراهیم؛ فروزنده، لطف‌اله؛ دانایی فرد، حسن؛ فانی، اصغر. (۱۳۹۴). طراحی الگوی آسیب‌شناسی اجرای خط‌مشی عمومی در ایران. مدیریت نظامی، ۱۵(۵۸)، ۱-۲۳.
- حمیدی‌زاده، علی؛ قلی‌پور، رحمت‌اله. (۱۳۹۳). نگاشت مفهومی و اعتباریابی مدل عوامل مؤثر بر بکارگیری سیاست پژوهی در سیاست گذاری. مدیریت فرهنگ سازمانی، ۱۲(۴)، 808 - 787.
- دوروسنی، ژوئل؛ بیشون، رونالدجان. (۱۳۸۰). روش تفکر سیستمی. (ترجمه امیرحسین جهانبگلو). تهران: انتشارات پیشبرد.
- زارع بنادکوکی، محمدرضا؛ وحدت‌زاد، محمدعلی؛ صالح اولیاء، محمد؛ لطفی، محمدمهدی. (1396). آسیب‌شناسی نظام‌های رتبه‌بندی دانشگاه‌ها از منظر اسناد فرادستی آموزش عالی کشور. کتابداری و اطلاع رسانی، ۲۰(۱)(۷۷)، 52-87.
- شمس مورکانی، غلامرضا؛ صفایی موحد، سعید؛ فاطمی صفت، علی. (۱۳۹۴). آسیب‌شناسی فعالیت‌های آموزش و بهسازی منابع انسانی. آموزش و توسعه منابع انسانی، 2(۷)، 100 - 71.
- فرهنگی، علی اکبر. (1379). پروژۀ بررسی و شناخت وضع موجود شرکت آب منطقه‌ای کرمان، ارائۀ اولویت‌های تحقیقات برای حل برخی از مشکلات سازمان و افزایش بهره وری، مجری: مرکز پژوهش های کاربری، دانشکدۀ مدیریت دانشگاه تهران.
- قارون، معصومه. (1375). بررسی راه‌های تأمین مالی دانشگاه‌ها. تهران: موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی.
- قلی‌پور، رحمت‌اله؛ غلام آهنگر، ابراهیم. (۱۳۸۹). فرآیند سیاست‌گذاری عمومی در ایران. تهران: انتشارات مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
- محمدنژاد عالی زمینی، یوسف. (۱۳۸۴). گزارش ملی آموزش عالی ایران در سال 1382. تهران: مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.
- مطلبی‌فر، علیرضا؛ آراسته، حمیدرضا؛ نوه‌ابراهیم، عبدالرحیم؛ عبدالهی، بیژن. (۱۳۹۵). واکاوی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری و توسعه کژکارکردی‌های آموزش عالی در ایران. مدیریت و برنامه‌ریزی در نظام آموزشی، ۹(۱۷)، 9-40.
- مهرعلی زاده، یدالله، کرد زنگنه، آزاده، همایون‌نیا، آنیتا. (۱۳۹۲). آسیب‌شناسی آمایش آموزش‌عالی ایران: تحلیلی از تجربیات آمایش آموزش عالی قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران. آموزش عالی ایران، ۵ (۱)، ۹۳-۱۳۲.
- میرزایی اهرنجانی، حسن. (1377). تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر بر وجدان کار و انضباط اجتماعی در سازمان. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین.
- نصریان ثمرین، کریم؛ ثمری، عیسی؛ نامور، یوسف. (1397). تحلیل محتوای مقالات حوزه کیفیت آموزش عالی فنی و حرفه‌ای: به منظور شناسایی عوامل ارتقای کیفیت آموزشی دانشگاه فنی و حرفه‌ای آموزش مهندسی ایران، ۲۰(۷۷)، 69-92.
- نوری، فیروز؛ پیدایی، میرمهرداد. (1389). آسیب‌شناسی آموزش کارکنان در سازمان‌ها. تهران: سیمای دانش.
- وطن‌خواه، سودابه؛ بهرامی، محمدامین. (۱۳۸۶). ارزیابی محیط داخلی بیمارستان‌های آموزشی و درمانی شیراز براساس مدل شش بعدی وایز بورد؛ مدیریت سلامت؛ ۱۰(۳۰)، ۷-۱۴.
- هادی پیکانی، مهربان. (۱۳۸۸). الگویی برای فرآیند خط‌مشی‌گذاری در نظام آموزش عالی جمهوری اسلامی ایران، پایان نامه دکتری مدیریت دولتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
References
 - Alderfer, P. C. (2016). Identifying the in-service training needs of the social studies teachers within the context of lifelong learning. Professional Psychology, 13(4), 625-634.
- Anderson, J. E. (2011). Public policymaking: an introduction. Cengage Learning.
- Anthes, C. Q. (2007). An exploratory study of how policy research is used in the policy process by policymaker staff and public administration.
- Birkland, T. A. (2019). An introduction to the policy process: Theories, concepts, and models of public policy making. Routledge.
- Brown, T., Tseng, M. H., Casey, J., McDonald, R., & Lyons, C. (2010). Predictors of research utilization among pediatric occupational therapists. OTJR: Occupation, Participation and Health, 30(4), 172-183.
- Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research grounded theory procedures and techniques.
- Davies, H. T., & Nutley, S. M. (Eds.). (2000). What works?: Evidence-based policy and practice in public services. Policy Press.
- Dye, T. R. (2013). Understanding public policy. Pearson.
- Egelhoff, W. G., Wolf, J., & Adzic, M. (2013). Designing matrix structures to fit MNC strategy. Global Strategy Journal, 3(3), 205-226.
- Enan, W.R. (2002). A theoretical base for organizational communication study http://www.runet.edu/~spch-web/chapters/chp3 .pdf.
- Estabrooks, C. A., Thompson, D. S., Lovely, J. E., & Hofmeyer, A. (2006). A guide to knowledge translation theory. Journal of Continuing Education in the Health Professions, 26(1), 25-36.
- Fatkullinaa, F., Morozkinaa, E., Suleimanovab, A., (2015). Modern Higher Education: Problems and Perspectives. Social and Behavioral Sciences, Vol 214, PP 571 – 577.
- Fischer, S., Oget, D., Cavallucci, D., (2016). The evaluation of creativity from the perspective of subject matter and training in higher education: Issues, constraints and limitations. Thinking Skills and Creativity, Vol 19, Pages 123–135.
- Fuqua, D. R., & Kurpius, D. J. (2011). Conceptual models in organizational consultation. Journal of Counseling and Development, 71(6), 607-618. doi: 10.1002/j.1556- 6676. 1993.tb02250. x.
- Harrison MI. (2005) Diagnosing organizations: Methods, models, and processes: Sage.
- Krutwaysho, M. O. (2003). Obstacles to the implementation of tourism policies and regulations in Phuket. Thaailand; Sheffield Hallam University.
- Martell, R. & Richard, M. (2010). The Role of Continuing Education and Training in Human Resource Development: An Administrations viewpoint, Journal of Academic Librarianship, 40(3):151-155.
- Mcmillan, E. (2003). Considering Organization structure and design from a complexity paradigm perspective. http://www.ifm.enj.com.ac.uk/mcn/pdf.
- Staber, U. (2006). Social capital processes in cross cultural management. International Journal of Cross Cultural Management, 6(2), 189-203.
- Weisbord, M. R., Weisbord, M., &  Janoff, S. (2000). Future search: An action guide to finding common ground in organizations and communities. Berrett-Koehler Publishers